Er wordt veel wind- en zonne-energie opgewekt. Zo veel zelfs dat de marktstroomprijs steeds vaker overdag negatief is bij overaanbod.
Op deze momenten overstijgt de opwek van duurzame energie de vraag, met onvoldoende mogelijkheid om het stroomoverschot te exporteren naar de buurlanden.
Onbalansmarkt- hoe werkt het
De onbalanshandel inspeelt op real time behoeften en fluctuaties in het elektriciteitsnet. Onbalans staat voor het verschil dat ontstaat tussen de voorspelde en de werkelijke vraag en aanbod op het elektriciteitsnet. Dit verschil kan worden veroorzaakt door onverwachte veranderingen in het weer, storingen in energiecentrales of plotselinge veranderingen in de opwek van hernieuwbare energie of in het verbruik. Netbeheerders moeten deze onbalans snel corrigeren om te zorgen dat het elektriciteitsnet stabiel blijft. De prijzen op deze markt kunnen sterk fluctueren, afhankelijk van het tekort of overschot aan elektriciteit. Door de verdere groei in de hoeveelheid opgewekte hernieuwbare energie en de elektrificatie van transport en bedrijfsprocessen wordt verwacht dat de komende tien jaar de onbalans toe zal nemen.
Negatieve prijsuren
Op de onbalansmarkt waren er 392 negatieve prijsuren t/m maart 2024, 35 uur minder dan dezelfde periode vorig jaar.
In 2023 waren er in totaal 1.705 negatieve uren op de onbalansmarkt.
EPEX-markt (day-ahead)
De day-aheadprijzen zijn een voorspelling van de elektriciteitsprijzen voor de volgende dag. Dit jaar waren er 30 negatieve prijsuren op de day-ahead markt t/m maart.
In 2023 waren er in totaal 315 negatieve prijsuren op de day-ahead markt.
Vooruitblik negatieve prijzen 2024-2026
Het aantal negatieve uren zal verder toenemen door verdere groei van duurzame energie, een hogere elektriciteitsvraag door elektrificatie en de uitfasering van meer flexibele energiecentrales.
Tegen 2026 zullen negatieve uren mogelijk verdrievoudigen t.o.v. 2023. Tijdens de piekuren vooral door veel opwek van zon in die uren en in de daluren door opwek van wind en lagere vraag. Negatieve prijzen zullen zorgen voor meer volatiliteit, zowel op de day-ahead, intraday als op de onbalansmarkt.
Toenemende vraag door elektrificatie tezamen met meer inzet van energieopslag in batterij en via elektrolyse zal een dempend effect hebben op het aantal negatieve uren. Beide technologieën kunnen namelijk flexibel worden ingezet juist op de momenten met een overaanbod van wind en zon.
In steeds meer Europese landen zien we een toename in negatieve elektriciteitsprijzen, als gevolg van de grootschalige stimulans voor groene energie in de regio. Deze verschuiving wordt aangewakkerd door een overvloed aan aanbod.
Hieronder het aantal negatieve uren op de day-ahead (EPEX) in Europa als ook de voornaamste oorzaak.
Oplossingen voor negatieve prijzen
Doordat kleinverbruikers voorlopig nog gebruik kunnen maken van de salderingsregeling, heeft een negatieve stroomprijs nog geen gevolgen. Echter, ondernemers met een grootverbruikaansluiting die stroom terugleveren op momenten met een negatieve stroomprijs, moeten hiervoor betalen.
Mogelijke oplossingen in deze situatie om slimmer om te gaan met overaanbod kunnen zijn:
- de opgewekte stroom achter de meter direct verbruiken of converteren naar een andere energiedrager
- de opgewekte stroom achter de meter slim delen met andere bedrijven zoals via cable pooling (verschillende rechtspersonen op één aansluiting) (MLOEA)
- de opgewekte stroom tijdelijk opslaan in bijvoorbeeld een batterij
- de zonnepanelen tijdelijk uitschakelen zoals met een stuurbox. Een stuurbox wordt aangesloten op de omvormers van uw zonnepanelen. Zodra er een overschot aan energie wordt gesignaleerd op de energiemarkt, ontvangt de stuurbox een signaal en wordt de energieopwek automatisch tijdelijk gedimd of gepauzeerd. Zodra het weer mogelijk is om stroom op te wekken wordt het systeem automatisch geactiveerd
Let op: bij de subsidieregeling SDE+(+)– wordt er geen subsidie uitgekeerd voor de uren dat er niet wordt geproduceerd. Ook zijn er dan geen garanties van oorsprong (GvO’s) die kunnen worden verkocht aan afnemers die groene elektriciteit willen.
Bij een aan aaneengesloten periode van 6 uren of langer met een negatieve prijs wordt er sowieso geen subsidie en geen GvO’s uitgekeerd.